Ngày nay cuộc sống đầy đủ vật chất càng khiến cho chúng ta muốn hưởng thụ từ của ngon vật lạ đến những thứ xa xỉ nhất. Bên cạnh đó, mạng xã hội lan tràn với trào lưu chia sẻ hình ảnh ăn ngon mặt đẹp cùng những nơi du lịch đắc đỏ để thể hiện hay chứng minh đẳng cấp trong xã hội. Định hướng xã hội và nhu cầu cá nhân khiến chúng ta khó có thể bơi ngược dòng. Nhu cầu giao tiếp là một trong những khó khăn lớn nhất vì gặp gỡ thì phải ăn uống. Mà ăn uống thì phải ăn ngon chứ không lẽ ăn đạm bạc. Mà đã đi ăn thì phải tốn tiền. Mà tốn tiền thì phải ăn nhiều, không lẽ ăn vài muỗng! Và vậy cái nọ xọ cái kia khiến chúng ta dính vào bệnh “ăn vô thức” hay là bệnh “ham ăn”.
Hai căn bệnh này có thể là nguồn gốc hay mầm móng của của các căn bệnh trong người chúng ta. Nó làm chúng ta tiếp nhận quá tải calories cần thiết cho cơ thể. Năng lượng thực phẩm là nhu cầu cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu chúng ta tiếp nhận quá tải năng lượng thực phẩm lâu ngày sẽ khiến cơ thể sinh ra nhiều loại bệnh. Tiếc thay, nền y khoa tân tiến với những thiết bị tinh hoa nhất chỉ chữa trị cái ngọn của bệnh chứ không trị cái gốc. Bịnh thì bác sĩ kê toa. Bác sĩ không có thời giờ để khám chứ đừng nói tìm hiểu nếp ăn uống của chúng ta ra sao. Có khi, họ chỉ có vài phút gặp bệnh nhân. Nhiều bịnh thì nhiều loại thuốc mà loại nào bị lờn thì kê toa loại khác. Có người mỗi lần uống đến một nắm thuốc. Thói quen “ăn vô thức” hay “ham ăn” có thể dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe. Vì vậy chúng ta nên tập ăn chay, dù không ăn chay trường được cũng nên đưa việc ăn chay vào chế độ ăn uống của mình.
Ăn chay sẽ cho chúng ta nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng quan trọng nhất mà chúng ta nên hiểu ăn chay là một phép tôi luyện cả thân lẫn tâm. Thứ nhất là về thân, ăn chay giúp chúng ta có sự kỷ luật bản thân. Kỷ luật bản thân sẽ giúp chúng ta giảm thiểu hoặc dứt ham muốn ăn uống một cách vô độ. Khi chúng ta bắt đầu ăn chay là chúng ta bắt đầu quá trình điều kiện hóa lại ham muốn và bao tử. Nếu trước kia chúng ta ăn uống hả hê và không cần quan tâm đến phần lượng và bao tử chúng ta quen chứa thật nhiều thức ăn cho mỗi bữa thì bây giờ phần lượng giảm đi và bao tử chúng ta sẽ tự thích ứng. Từ từ, việc ăn uống trong vô thức trở thành có ý thức. Chúng ta cẩn trọng trong việc đưa thức ăn vào cơ thể, ví dụ nên ăn món gì, loại rau quả nào, hay phần lượng bao nhiêu, và nếu không ăn thịt cá động vật thì phải ăn gì để cơ thể có chất đạm.
Người ăn chay bắt buộc phải ăn nhiều rau quả và trái cây bên cạnh đậu hũ, trứng hay các loại quả hạt. Cơ thể tiếp nhận nhiều chất xơ từ các loại rau quả trái cây là thành phần chứa nhiều loại vitamin cho cơ thể. Việc không ăn thịt cá sẽ giảm đi chất béo mà có thể tích trữ lâu ngày sinh ra bệnh béo phì hay các bệnh khác. Chúng ta có lẽ nghe qua câu “We are what we eat”. Đây là câu nói chí lý và đáng suy ngẫm. Thật vậy, ăn chay không phải là cách để chúng ta giảm cân tức thời mà chúng ta thực hành việc ăn uống có ý thức, lắng nghe và chăm sóc cơ thể một cách trí tuệ thay vì chúng ta bị điều kiện hóa với thói quen từ khi lọt lòng. Thực phẩm thực vật dễ tiêu hóa hơn thịt cá và chúng có tầng số rung động cao nên giúp cơ thể được thanh nhẹ, tâm trí chúng ta thêm sáng suốt và tầng ý thức được nâng cao. Các hành giả thường ăn chay để đạt kết quả tốt trong thiền định.
Về tâm, ăn chay sẽ giúp chúng ta quán thân bất tịnh. Thịt cá là những chúng sanh có linh hồn, cảm xúc và ý thức đau đớn. Khi những con cá hay động vật bị giết, chúng phát ra cảm xúc sợ hãi, đau đớn, oán hận và những rung động đó là những năng lượng ô trược. Thực phẩm này mang tầng số rung động thấp nên sẽ giảm khả năng chúng ta có thể kết nối với tầng thức tâm linh cao. Bên cạnh đó, ăn chay giúp chúng tăng trưởng lòng từ bi, sự bi mẫn trong vô thức đối với các loài chúng sanh khác bởi chúng ta không còn tiếp nhận các loài chúng sanh đó vào cơ thể nữa. Khi chúng ta không đáp ứng sự thèm khát, bao tử chúng ta sẽ bớt kích hoạt và dần dần sự thèm khát đó giảm dần. Ăn chay lâu ngày sẽ giúp chúng ta triệt tiêu sự tham khát ăn uống, thay vào bằng sự tỉnh giác. Đây là chìa khóa vàng cho một cơ thể khỏe mạnh, một tầng thức tâm linh cao.
Bữa ăn chay thường thanh đạm, không cầu kỳ, rườm rà và tốn thời gian vì thực phẩm thực vật không tốn nhiều thời gian để nấu, nhất là chúng ta ăn nhiều rau quả tươi. Tâm chúng ta sẽ bớt bám chấp vào hình thức hay sự thèm khát. Đơn giản hóa bữa ăn giúp chúng ta phát triển ý niệm tối giản và chánh niệm trong đời sống để từ đó chúng ta dễ quay về bên trong (tâm), là bước ngoặc nếu chúng ta mong muốn bước trên con đường tỉnh thức.
Thật vậy, ăn chay không chỉ đem đến nhiều lợi lạc về sức khỏe mà còn giúp chúng ta nâng cao ý thức, phát triển trực giác, giảm năng lượng ô trược và dễ dẫn đến sự tỉnh thức. Ăn chay không chỉ là một cách ăn uống có trí tuệ, một nghệ thuật dưỡng sinh mà còn có thể là nấc thang đầu tiên trong lộ trình phát triển tâm linh.
06.16.2025
Lê Diễm Chi Huệ