Khi nhà soạn nhạc vĩ đại Robert Schumann qua đời, Clara Schumann đã chịu tổn thất tinh thần quá lớn. Bà suy sụp đến nỗi không thiết gì đến biểu diễn và các hoạt động xã hội. Đúng trong lúc ấy, Johannes Brahms đến như một nguồn động viên vô cùng kịp thời. Nhờ vậy, Clara mới vui sống và trở lại biểu diễn. Câu chuyện tình lớn lao của họ mãi in dấu trong những bản nhạc bất hủ của Clara…
Clara Schumman là ai?
Clara Schumann (1819-1896)
Trong di chúc của mình sau này, có đoạn Clara có viết về Brahms và tình cảm giữa hai người như sau:
“ Ông ấy đã tới như một người bạn thực sự, chia sẻ với ta mọi nỗi buồn; ông đã khiến ta mạnh mẽ hơn ngay trong những thời điểm tưởng như trái tim ta tan vỡ. Ông là nguồn động viên tinh thần và khiến cho những suy nghĩ của ta trở nên sáng tỏ hơn…”
Clara Schumann (1819-1896). Trio Für Violine, Cello Und Klavier Op. 17 – I – Allegro moderato. Tam tấu cho violine, Cello và piano
Clara Schumann (tên thời con gái: Clara Josephine Wieck) (1819-1896) là nhà soạn nhạc, nghệ sĩ đàn piano người Đức và là vợ của nhà soạn nhạc danh tiếng Robert Schumann.
Clara Schumann sinh ra tại Leipzig vào năm 1819. Bà là con gái và học trò của ông Friedrich Wieck.
Mối tình vượt qua sự ngăn cản của gia đình với Robert Schumman
Robert Schumann (1810-1856)
Clara Wieck đã kết hôn với Robert Schumann vào năm 1840 sau 4 năm cả hai đấu tranh cho tình yêu của mình, dù cho cha của nữ nghệ sĩ phản đối quyết liệt. Từ đó, Clara Schumann là cái tên theo phần đời còn lại của bà. Bà sống ở Berlin trong các năm 1856-1863. Bà còn là người lãnh đạo khoa piano của Nhạc viện Frankfurt vào khoảng thời gian 1878-1892. Clara Schumann công diễn lần cuối vào năm 1891.
Phát hiện tài năng lớn: Johannes Brahms
Johannes Brahms (1833-1897)
Clara Schumann và Johannes Brahms bắt đầu quen biết nhau từ năm 1851. Khi ấy, Brahms mới có 18 tuổi, Clara Schumann mới hơn 30 tuổi và chồng bà, Robert, đang trở thành thầy giáo dạy nhạc cho anh chàng trẻ tuổi Johannes. Mối quan hệ giữa Clara Schumann và Johannes Brahms bắt nguồn từ chính tài năng của Brahms. Brahms đã gặp Robert Schumann tại Duesseldorf.
Sau khi xem Brahms trình diễn, Schumann rất kinh ngạc và dành những lời có cánh cho nhà soạn nhạc tương lai như: “Bậc thầy biểu đạt hoàn hảo tâm hồn thời đại”,
“Là nghệ sĩ đã thể hiện tinh thần của thời đại mình một cách hoàn thiện – hoàn mỹ. Brahms xuất hiện như một đấng sáng tạo mà mọi vẻ diễm lệ và oai hùng đều đứng xếp thành hàng danh dự….”
Phát hiện Brahms là một tài năng lớn trong tương lai, Schumann đã dẫn dắt Brahms trên con đường âm nhạc. Brahms còn có vinh dự đến sống cùng người thầy đáng kính của mình, được tiếp xúc với thư viện đồ sộ và nhận những lời khuyên chân thành cho sự nghiệp của mình từ Robert Schumann. Quan hệ của Johannes Brahms với gia đình nhà Schumann không chỉ có thế.
Brahms là người đi biểu diễn cùng Clara Schumann. Ngoài ra, Brahms cũng là người quản lý gia đình giúp Robert Schumann khi Robert đang phải điều trị rối loạn thần kinh. Tuy nhiên, người thầy quan trọng trong đời Brahms không qua nổi vì bệnh quá nặng và trút hơi thở cuối cùng vào ngày 29 tháng 7 năm 1856. Từ đó, Brahms trở thành người bảo trợ cho gia đình Schumann gồm Clara Schumann và 8 người con của bà.
Sau khi Robert Schumann qua đời
Robert & Clara Schumann
Robert Schumann qua đời quả là tổn thất quá lớn về tinh thần đối với Clara. Bà suy sụp đến nỗi không thiết gì đến biểu diễn và các hoạt động xã hội. Trong lúc như thế, Johannes Brahms đã có lời động viên kịp thời. Nhờ vậy, Clara mới vui sống và trở lại biểu diễn.
Sau đó, cả hai người đã trao đổi thư từ với nhau rất nhiều. Hai người đã trao đổi không biết bao nhiêu suy nghĩ, suy tư về gia đình và về âm nhạc. Lời lẽ của hai người trong những bức thư rất thân mật, gợi nên một mối quan hệ trong sáng, khiến người khác cũng khó mà nghĩ xấu về tình cảm đó.
Và Brahms đã nảy nở tình yêu với vợ của người thầy quá cố Robert. Rồi Brahms cứ ấp ủ tình yêu đó cho đến khi cuối đời và in dấu nó trong những sáng tác vĩ đại của ông.
Vì sao lời cầu hôn của Brahms bị khước từ?
Hai nghệ sĩ piano huy hoàng, đỉnh cao của nền nhạc giao hưởng, hai nhà soạn nhạc khổng lồ, được kết hợp bởi niềm đam mê âm nhạc và tình yêu sâu sắc của họ với cùng một người phụ nữ: Clara.
Khi Brahms cầu hôn Clara Schumann, ông đã bị khước từ. Brahms lúc ấy là nhà soạn nhạc danh tiếng, nếu Clara tái gia với Brahms thì sẽ tạo ra không ít lời ra tiếng vào có thể ảnh hưởng tới sự nghiệp của Brahms.
Một điều nữa là, bóng dáng của người chồng quá cố đối với Clara là rất lớn, nếu làm như vậy thì đó là cưỡng ép. Vì vậy, Clara chấp nhận cả đời làm bà góa.
Một điểm tựa tinh thần, một tài năng thiên phú và một trái tim cao thượng, đó chính là Johannes Brahms.
Trong cả đời mình, Brahms theo dõi sát sao những gì xảy ra ở gia đình Schumann. Khi 4 người con của Clara qua đời, Brahms một lần nữa lại xuất hiện để sốc lại tinh thần cho Clara. Khi Julie Schumann tổ chức đám cưới, Brahms đã viết bản Rapsodie dành cho giọng nữ trung, hợp xướng và dàn nhạc giao hưởng làm quà tặng.
Trong di chúc của mình cho các con, Clara đã viết:
“Ông ấy đã tới như một người bạn thực sự, chia sẻ với ta mọi nỗi buồn; ông đã khiến ta mạnh mẽ hơn ngay trong những thời điểm tưởng như trái tim ta tan vỡ. Ông là nguồn động viên tinh thần và khiến cho những suy nghĩ của ta trở nên sáng tỏ hơn.
Ông thực sự là một người bạn với nghĩa trọn vẹn nhất của từ này. Ta có thể nói với các con, ta chưa bao giờ yêu quý một người bạn nào khác như yêu quý ông. Đó là sự thấu hiểu lẫn nhau một cách mỹ mãn của hai tâm hồn. Ta không yêu quý ông ấy bởi sự trẻ trung, cũng không phải bởi bất kỳ lý do phù phiếm nào khác, mà vì sự mềm mại của tâm hồn, bởi tài năng thiên phú và bởi ông có một trái tim cao thượng…”
Joachim (Joseph Joachim – nghệ sĩ violin thường biểu diễn cùng Clara) cũng là một người bạn thực sự của ta, nhưng Johannes mới thực sự là người đã nâng đỡ ta. Với tất cả những điều đó, ta phải nói với các con rằng, đừng để tâm đến những kẻ nhỏ nhen và ghen tị đã làm u ám nguồn ánh sáng của tình yêu và tình bạn của ta, những kẻ luôn nghi ngờ mối quan hệ đẹp đẽ này. Họ sẽ không bao giờ và không thể hiểu hết được đâu.”— Clara Schumann
Mời quý độc giả thưởng thức hai tác phẩm của Clara Schumann, những tác phẩm có thể khiến bạn rơi lệ, qua đó thấy hình bóng của Johannes Brahms.
Để có thể thưởng thức nhạc cổ điển một cách sống động mỹ mãn nhất, chúng ta nếu không thể ngồi trực tiếp trong nhà hát lớn một cách trang nghiêm chăm chú, thì với link nhạc hay đĩa CD như ở đây, độc giả hãy cố tạo cho mình một không gian tĩnh lặng riêng, đeo tai nghe, nhắm khẽ mắt để có thể thưởng thức tương đối trọn vẹn những kiệt tác này của nhân loại ….
Trio Für Violine, Cello Und Klavier Op. 17 – I – Allegro moderato – Tam tấu cho Violine, Cello và Klavier
Nocturne in F major Op.6 No.2 from ‘Soirées Musicales’ – Dạ khúc Fa trưởng
Nếu hiểu được sơ bộ về cuộc đời và tư chất của Clara, hai bản bản Tam tấu và Dạ khúc Fa trưởng do Clara sáng tác này có thể sẽ khiến bạn rơi lệ! Với những nét nhạc ẩn chứa tất cả sự tĩnh lặng của tình yêu trong sáng được bộc lộ qua vẻ lãng mạn dịu dàng tuyệt vời của cây đàn piano, tiếng da diết của violin, cello, như đang hát lên những vần thơ được kể. Và hình như sự ngọt ngào ấy xuất hiện chỉ để xoa dịu nỗi cô đơn còn sót lại nơi ngóc ngách huyền bí nào đó của tâm hồn.
Kim Cương – Hà Phương
