Trọng Hồng Trần quê đâu không rõ. Chàng có tài mạo thường thường bậc trung không có gì nổi bật, nhưng chàng là người cần cù và có nhiều tham vọng. Chàng đã có một tuổi thơ khốn khó nơi quê nghèo. Chán cảnh nghèo khó với nhiều nỗi lo cơm áo, giờ đây chàng ở lại chốn kinh đô mong tìm thấy một cơ hội đổi đời. Cuộc sống của người giàu có, danh giá nơi kinh kỳ hoa lệ đối với chàng thật đáng mơ ước biết bao.
Nhờ có sự cần cù và chịu đánh đổi sức khỏe, tuổi thanh xuân và đôi khi là cả lòng tự trọng, chàng cũng đã có một sản nghiệp kha khá ở kinh đô. Nhưng chàng chưa vừa lòng. Mục tiêu tiếp theo của chàng là trở thành một phú gia, cưới một cô vợ tiểu thư con quan và xoay được một chức vụ béo bở. Cuộc đời khi ấy chắc không phải âu lo gì nữa.
Một sáng xuân, Trọng Hồng Trần cưỡi bạch mã ra ngoại thành du xuân, cũng là tìm cơ hội để tiếp cận những tiểu thư ra dáng con nhà đi vãn cảnh.
Mùa xuân năm ấy thật đẹp. Trọng Hồng Trần lỏng buông tay khấu để con bạch mã thủng thẳng cất vó. Trên bầu trời bồng bềnh mây trắng là từng đàn chim én chao liệng. Dưới chân ngựa là cánh đồng cỏ biếc chạy dài đến tận dãy núi xanh xa mờ lô xô. Bên phải chàng là hồ nước mênh mông xanh ngắt màu ngọc bích lấp lánh dưới ánh nắng vàng dịu dàng của buổi sớm mai. Những cây lê, cây mận ra hoa trắng muốt, điểm xuyết lên bức tranh mùa xuân rực rỡ như Nguyễn Du đã mô tả trong Đoạn Trường Tân Thanh:
“Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh rợn chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”
Cảnh xuân như khiến Trọng Hồng Trần có chút nao lòng nhớ về mùa xuân sắp qua của cuộc đời mình.
Trời vẫn còn sớm. Người vãn cảnh hãy còn thưa thớt. Trọng Hồng Trần chợt chú ý đến một ngôi thiền quán dựng bên bờ hồ. Trong ấy có một lão tăng đang ngồi kiết già. Lão tăng có cặp mắt hiền từ chiếu ra những tia sáng vừa từ bi vừa tinh anh. Ngài có chòm râu trắng muốt dài xuống quá ngực. Nom ngài thật là mi thanh mục tú, có dáng dấp tiên phong đạo cốt. Lão tăng mỉm cười mời chàng vào chơi uống trà đàm đạo.
Trọng Hồng Trần mới nhìn đã có cảm giác ấm áp muốn thân cận với lão tăng. Chàng buộc con ngựa vào gốc cây lê gần đó rồi bước chân vào thiền quán. Chàng cũng không hiểu vì sao mình lại làm một việc không được tính toán trước, dường như có sức mạnh an hòa nào đó từ thần thái của lão sư khiến chàng không cưỡng lại được việc gặp gỡ ông ấy.
Bên ngoài, có con chim gì lạ lắm với tiếng hót hòa nhã, thánh thót, du dương khiến chàng nghe không biết chán. Hình như đó là tiếng hót của ca lăng tần già, một loài chim được nhắc tới trong kinh Phật, khiến cho khung cảnh như thêm phần lâng lâng thoát tục.
Trọng Hồng Trần ngồi tiếp chuyện với lão tăng hồi lâu. Ngài tự xưng tên là Vô Trần. Lời của ngài thật là ý vị và sâu sắc. Ngài nói về những điều trước nay chàng chưa bao giờ nghĩ tới. Ngài nhắc chàng đến mục đích chân chính của đời người. Trọng Hồng Trần một mặt cảm thấy đó là quả là những đạo lý cao diệu. Mặt khác, trong tâm trí chàng như có một tên Trọng Hồng Trần tí hon nhảy nhót từ tai bên này sang tai bên kia mà thầm thì: “Ngươi không làm được như lão tăng đâu. Ông ta là người đã chán đời xuất thế. Còn ngươi vẫn còn bao nhiêu mục tiêu cuộc đời phải nỗ lực để đạt được”. Dần dần, chàng thấy mắt mình nhòe đi. Hình như thanh âm của Vô Trần đại sư cũng nhỏ dần, nhỏ dần, chỉ còn lờ mờ thấy đôi mắt sáng hiền từ của ngài nhìn chàng độ lượng…
Khi Trọng Hồng Trần tỉnh dậy, Vô Trần đại sư đã rời đi. Nhưng chàng thấy mình không còn ở trong thiền quán mà ở giữa cảnh đồng không mông quạnh. Hành lý và con ngựa cũng biến đâu mất. Xung quanh chàng không một bóng người, chỉ thấy cỏ khô cát cháy. Những trận gió hoang vu từ trong hoang mạc thổi đến làm vẩn lên những đám bụi vàng quanh quẩn. Cách đấy một quãng là cái xác đang bị ăn dở nặng mùi của một con ngựa xấu số nào đó. Còn chủ nhân của nó thì không thấy đâu nữa. Trong mênh mông hoang vắng, chỉ có vài tiếng đập cánh vội vã và tiếng kêu “oác, oác” đói khát của mấy con quạ đen tìm thấy cái xác ngựa.
Trọng Hồng Trần hoang mang đứng dậy nhìn quanh quất. Tứ phía đến tận chân trời không một bóng râm, không một ngọn núi, đây đó rải rác vài đám cỏ nửa vàng nửa xanh với những bụi cây lúp xúp. Chàng không biết mình phải đi về đâu cả, nhưng chàng cho rằng nếu ở lại thì chính là chọn lấy cái chết.
Nhưng có một thứ làm chàng chú ý. Hình như sau làn hơi nước mờ mờ lay động kia là một vùng hồ xanh mướt ở tít tận chân trời. Ở đó có nước, có cây xanh và hoa trái, có động vật, có không gian trong lành, tức là có sự sống. Chàng biết đó là nơi chàng cần phải đến.
Đúng lúc đó có một đàn sói xám xuất hiện. Những con sói đói gầy kinh khủng. Lông trên mình chúng đã trụi từng mảng nhưng ánh mắt chúng rực lên sự đói khát. Cái lưỡi dài đỏ hỏn thè lè ra rung rung trong chiếc mõm thối hoắc. Chúng lao bổ vào cái xác bị ăn dở của con ngựa mà lầu nhầu giành giật nhau những mảnh sự sống hiếm hoi trên hoang mạc. Tiếng xương gãy răng rắc, tiếng nanh chạm nanh côm cốp, tiếng thở hồng hộc, tiếng móng cào ken két trên mặt đất cùng tiếng tru lên đau đớn của những con sói thua cuộc khiến những kẻ yếu bóng vía phải khiếp đảm.
Trọng Hồng Trần biết mình cần ngay lập tức lên đường. Cái xác ngựa kia chỉ có thể tạm mua cho chàng chút thời gian xuất phát trước những vị thần chết của hoang mạc này.
Trọng Hồng Trần loạng choạng chạy về phía hồ nước xa xa. Chàng biết hồ nước không chỉ cho chàng chỗ trú ẩn, miếng ăn mà còn là chốn phồn vinh hạnh phúc. Ở đó thì muốn gì cũng có. Chắc rằng nhu cầu của chàng sẽ được thỏa mãn tối đa.
Chàng đã chạy thật lâu, lâu lắm… nhưng hồ nước vẫn còn xa tít tắp. Bụng đói. Miệng khát. Mắt dáo dác trước sau. Trong tâm chàng lo ngay ngáy về lũ sói. Cũng may mà thi thoảng lại có một vài lạch nước nhỏ hẹp, trên bờ là dăm cây dại có quả lạ lùng cũng giúp cho chàng tạm lui cơn đói khát. Nhưng quanh chàng vẫn tịnh không một bóng người, chỉ thấy rải rác đó đây những bộ xương trắng hếu của những kẻ lữ hành xấu số.
Nhưng chàng đã nghe thấy tiếng hú săn mồi xa xa của đàn sói. Một phần cái xác con ngựa không thấm vào đâu với cái bụng lép kẹp của bầy sói đông đúc. Và chúng đã lần theo mùi dấu chân của chàng đuổi tới.
Trọng Hồng Trần chạy thục mạng. Chàng cũng chẳng để ý mình có chạy về phía hồ nước hay không. Miễn sao thoát khỏi bầy sói. Nhưng sức người sao lại với thiên nhiên. Chàng đã nghe thấy tiếng gầm ghè và hơi thở hộc lên giận dữ của chúng ở rất gần.
Bỗng chàng nhìn thấy một cái giếng cách đó một quãng không xa. Chàng dốc hết tốc lực chạy về phía đó. Đàn sói băng theo như một cơn lũ màu xám.
Khoảng cách giữa chàng với lũ sói thu hẹp dần. Còn 30 thân sói. 20 thân sói. 10 thân sói. Hơi thở nóng hổi của lũ sói nghe như sát sau lưng. Chàng vùng lên những sức lực cuối cùng. Miệng giếng đây rồi.
Khi con sói dẫn đầu gần như đớp được gót chân chàng thì chàng đã nhún người nhảy phắt vào lòng giếng, đu vào miệng giếng trèo xuống.
Té ra đây là một cái giếng cạn. Chàng thở phào. Thoát rồi. Ơn Trời.
Nhưng đưa mắt xuống đáy giếng, chàng bật lên tiếng la kinh hãi. Té ra dưới đáy giếng không có nước mà là một bầy rắn độc đen sì, đông lúc nhúc cuộn lên cuộn xuống. Chúng đang phun phì phì và tìm đường bò lên.
Cũng may, có một cành cây nằm ngang miệng giếng. Có thể nó rơi xuống từ một thân cây lớn gần đó. Chàng đu mình lên cành cây. Tạm thời thoát được bọn sói ở trên, lũ rắn ở dưới.
Sung sướng không được bao lâu, bỗng xuất hiện một con chuột đen, một con chuột trắng. Chúng ngập ngừng rồi mạnh dạn bò ra cành cây thay nhau gặm gặm nhấm nhấm.
Té ra cành cây đã từng là nơi treo một tổ ong lớn. Trên đó còn đọng nhiều mật nên thu hút lũ chuột. Đến một lúc, cành cây bị gặm nham nhở không chịu nổi sức nặng của Trọng Hồng Trần sẽ gãy. Và lúc đó thì…
Nhưng Trọng Hồng Trần mặc kệ. Chàng cũng tạm quên đi lũ sói đói ở trên, lũ rắn độc ở dưới. Hình như mật trên cành cây cũng đang nhỏ tong tong vào đầu chàng. Chàng cũng há miệng, thè lưỡi nếm giọt mật ngọt ngào.
Bỗng trí chàng chợt lóe lên một tia chớp của ký ức. Hình như với chàng, khung cảnh này đã quen thuộc lắm. Trọng Hồng Trần nhắm mắt lại, buông mình vào dòng sông dằng dặc của thời gian…
Đúng lúc đó Trọng Hồng Trần bỗng choàng mở mắt. Phía trên đầu chàng không còn là cành cây mà là mái lá của thiền quán. Chàng chống tay ngồi dậy, sửng sốt. Trước mắt chàng vẫn là thảm cỏ xanh mượt, con ngựa của chàng vẫn đang gặm cỏ gần cây lê nở hoa trắng muốt. Tiếng chim ca lăng tần già vẫn đang líu lo thánh thót trên mái lá. Trên bếp, nồi nước đun để pha trà vẫn đang sôi ùng ục. Và ngồi trước mặt chàng vẫn là lão tăng Vô Trần đang mỉm cười với mục quang hiền từ và đầy thấu hiểu.
– Thí chủ đã ngủ một giấc say nhỉ?
– Bạch đại sư, con đã ngủ bao lâu rồi ạ?
– Một giấc này của thí chủ, bảo là vài canh giờ cũng được mà là cả đời người cũng xong.
– Bạch đại sư, mong ngài khai thị.
– Thí chủ hãy nghe đây:
Hoang mạc là đời sống
Hồ nước là giấc mơ
Thiên đường nơi cõi thế
Không tồn tại bao giờ
Người tìm xưa nay lắm
Sao hoang vắng bất ngờ
Chỉ còn đống xương trắng
Của những kẻ mê mờ
Lạch nước và cây dại
Trạm dừng chân tạm thời
An ủi và đi tiếp
Đến ngã xuống đứt hơi
Sói hoang và rắn độc
Khổ nạn trong cuộc đời
Bệnh tật và già yếu
Cùng cái chết người ơi
Hai con chuột đen trắng
Một âm và một dương
Mặt trời lặn, trăng mọc
Nối tiếp nhau vô thường
Hồ nước nơi xa lắc
Ảo ảnh trong cuộc đời
Đàn sói cùng lũ rắn
Cũng phó mặc mà thôi
Chuột kia cứ việc gặm
Tháng ngày trôi vèo vèo
Há miệng nếm giọt mật
Tặc lưỡi thôi đành treo
Hồ nước ở xa lắm
Giọt mật lại rất gần
Những sung sướng tạm bợ
Quanh quẩn kiếp trầm luân.
Trọng Hồng Trần chăm chú lắng nghe. Rồi cúi đầu ngẫm nghĩ lâu lắm. Hình như màn sương trong tâm trí chàng đang tan dần. Rốt cuộc chàng đã hiểu Đại sư Vô Trần nói gì. “Phải rồi, đại sư đã dùng giấc mơ để thức tỉnh ta về mục đích trong cuộc đời. Hóa ra ta đã lầm. Ta đâu có cần tìm hồ nước ảo vọng, cũng đâu cần quanh quẩn với giọt mật của muôn kiếp tạm bợ. Ta chưa biết mình cần gì, nhưng chắc chắn không phải là chúng nữa. Ủa, đại sư đâu rồi”.
Chàng ngẩng đầu lên, đại sư Vô Trần đã biến đâu mất, chỉ còn tiếng chim ca lăng tần già vẫn líu lo bay bổng.
Trọng Hồng Trần chợt vùng đứng dậy gọi to: “Đại sư, con đã ngộ ra rồi. Con phải tìm ngài ở đâu?” Tiếng chàng âm vang qua mặt hồ, vọng vào đá núi nghe trong đó như có không khí rộn ràng của người đã tỉnh giấc ngủ ngàn năm.
“Hãy tìm bần tăng ở ngoài bể “Tâm Vô Chấp”, hình như có tiếng vọng trả lời chàng từ chốn cao xanh thăm thẳm khôn cùng.
Bình Nguyên
