Hoàng Xuân Thảo – Mùa Thu, Tình thu và Hoa thạch thảo

by Webmaster

Mùa bắt đầu sang thu, chúng tôi xin giới thiệu một loài hoa của muà thu, tượng trưng cho nữ tính, cho sự vĩnh cửu, cho Cái thưở ban đầu lưu luyến ấy/ Ngàn năm hồ dễ mấy ai quên dù tình mong manh và sau đó nếu có xa nhau trong không gian và thời gian nào chăng nữa cũng luôn luôn thương nhớ nhau cho tới khi không còn trên cõi đời này, đó là hoa Thạch Thảo qua hai bài thơ của Victor Hugo và Guillaume Apollinaire và bản nhạc phổ thơ của Phạm Duy.

DEMAIN, DÈS L’AUBE MAI, VƯÀ HỬNG SÁNG

Victor Hugo Thơ dịch của Hoàng Xuân Thảo

Demain, dès l’aube, à l’heure où blanchit la campagne Mai, đồng vưà hửng sáng thôi

Je partirai. Vois-tu, je sais que tu m’attends Ta lên đường bởi biết người chờ mong

J’irai par la forêt, j’irai par la montagne Ta đi, vượt núi, băng rừng

Je ne puis demeurer loin de toi plus longtemps. Xa nhau mỗi kẻ mỗi phương chẳng đành.

…

Je marcherai, les yeux fixés sur mes pensées Ta đi, trĩu nặng tâm tình

Sans rien voir au dehors, sans entendre aucun bruit Tai nghe như điếc, mắt nhìn như đui

Seul, inconnu, le dos courbé, les mains croisées Lưng còng, tay chắp, lạc loài

Triste, et le jour pour moi sera comme la nuit. Lòng buồn thấy cảnh ban ngày như đêm.

…

Je ne regarderai ni l’or du soir qui tombe Chiều vàng nắng xế chẳng nhìn

Ni les voiles au loin descendant vers Harfleur Luôn cánh buồm ấy xuôi miền Harfleur

Et quand j’arriverai, je mettrai sur la tombe Tới rồi, ta đặt trên mồ

Un bouquet de houx vert et de bruyère en fleur. Chùm hoa thạch thảo, ô-rô xanh rờn.

(Les Contemplations – 1856) (Trầm Tư – 1856)

CHÚ GIẢI

Bài thơ này Victor Hugo viết năm 1847, vào ngày giỗ thứ tư của con gái lớn Léopoldine Hugo, đã chết cùng chồng mới cưới vì đắm tàu trên sông Seine, thị trấn Villequier, vùng Normandie.

Bài thơ gồm ba đoạn:

Đoạn đầu tả cuộc khởi hành lúc tờ mờ sáng và hành trình băng rừng, vượt núi để tới với người thương yêu vì không chịu nổi sự chia cách nữa, khiến ta tưởng tượng người ông sắp gặp hẳn là một người yêu đang mong chờ ông.

Đoạn hai gợi lên nỗi buồn rầu trong khi đi đường, lòng chỉ nghĩ tới người yêu, mắt chẳng buồn nhìn, tai chẳng buồn nghe, cảm thấy cô đơn, lạc loài, lưng đi khom khom, tay bắt chéo và thấy cảnh ngày cũng như đêm mà thôi vì lòng buồn cảnh có vui đâu bao giờ.

Đoạn ba còn thảm thiết hơn nữa, bước đi trong bóng chiều vàng rơi mà cũng chẳng biết, cả cánh buồm trên sông đang trôi xuôi về bến Harfleur trong khi ông đang đi trên bờ cũng không buồn nhìn nữa. Rồi đột nhiên có sự chuyển biến ở hai câu cuối khiến người đọc tưng hửng, hóa ra ông chẳng đi thăm người yêu như ta tưởng nghĩ mà ông đi thăm mộ con gái qua một ngày đường từ lúc sáng tinh mơ tới chiều tối khi nắng đã tắt. Hai câu tuyệt cú này khiến người đọc xúc động và xao xuyến trong lòng.

Hoa thạch thảo thường nở vào cuối thu khi các loài hoa khác đã tàn, hoa còn tượng trưng cho sự mỏng manh, yếu đuối nhưng tràn đầy nữ tính và đặc biệt nhắc nhở nỗi thương nhớ không bao giờ nguôi cho tới chết. Hoa ô rô cũng nở vào cuối thu nhưng lá lúc nào cũng xanh tươi, tượng trương cho sự tái tạo, ý niệm bất tử. Nhà thơ đã thành công trong niềm mong muốn con gái ông còn sống mãi vì mỗi khi đọc tới bài thơ này là người đời lại nhớ tới Léopoldine và bài “ Mai, vưà hửng sáng” cũng là một trong những bài thơ của Victor Hugo mà người đời yêu thích nhất.

Về thi pháp, ông dùng cách đối thoại với “thì hiện tại/temps présent” trong đoạn đầu khiến ta tưởng người ông đi thăm còn đang sống nơi xa xôi đâu đó. Ông lại nhắc đi nhắc lại chữ Ta và các chữ Đi chứng tỏ quyết tâm đi thăm của ông dù đường xa, rừng ngăn, núi cách. Ông gợi cho ta cảm thấy nỗi buồn mênh mông trong lòng ông qua những hình ảnh miêu tả ở đoạn hai mà tuyệt nhiên không hề kêu ca, than vãn gì cả. Đọc tới gần hết bài thơ ta vẫn tưởng đây là một bài tình ca để rồi chới với khi hay ra ông đem hoa đặt trên mộ con gái ông và bài thơ bỗng mang lại ý tưởng một bài tưởng niệm. Ông còn cắt nhịp trong mỗi câu, câu ba nhịp 6/6, câu bốn và câu sáu nhịp 3/3/3/3, câu năm nhịp 4/4/4 trở lại nhịp 6/6 ở câu chín và câu 11. Sự cắt nhịp tượng thanh cho tiếng nức nở với những hàng lệ khi vắn khi dài trong lòng người cha. Bài thơ còn đặc sắc ở chỗ gợi lên tình cảm trải rộng theo không gian và trải dài theo thời gian. Trước hết là những hình tượng trong không gian: cánh đồng, rừng, núi, ngoại cảnh mà ông chẳng buồn nhìn, con thuyền, bến Harfleur, mộ chí; còn về thời gian: ngày mai, vừa hửng sáng, ngày đêm, bóng chiều vàng rơi, thuyền xuôi, khi ta tới nơi.

Tóm lại, bài thơ đưa ta từ sự tưởng tượng ra một bản tình ca giữa hai tình nhân tới một sự thật là một bài hoài niệm của một người cha đối với một người con gái. Bài thơ có những đặc tính của trường phái lãng mạn với sự miêu tả thiên nhiên qua các phong cảnh và sự diễn tả tâm trạng cô đơn cùng sự trầm tư của tác giả.

Bản Anh ngữ

Tomorrow, at dawn, in the hour when the countryside whitens

I’ll leave. You see, I know that you are waiting for me

I’ll go by the forest, I ‘ll go by the mountain

I can’t stay far from you any longer.

I’ll go, the eyes fixed on my thoughts

Without seeing anything outside, nor hearing any sound

Alone, unknown, the back curved, the hands crossed

Sad, and the day for me will be like the night.

I’ll not look at the gold of the evening which falls

Nor the faraway sails descending towards Harfleur

And when I arrive, I’ll put on your tomb

A green bouquet of holly and of flowering heather.

Hoàng Xuân Thảo

Xứ Lá Phong , Muà thu 2017

Nguồn: Web

Hoàng Xuân Thảo – Mùa Thu, Tình thu và Hoa thạch thảo

You may also like...